|
Boğaz ağrısı en sık
rastlanılan tıbbi şikayetlerden biridir. Türkiye’de çok fazla kişi bu
şikayetle doktora müracaat etmektedir.
Boğaz
ağrısına ne sebep olur?
Boğaz ağrısı başta
enfeksiyonlar olmak üzere çeşitli hastalıklarda ortaya çıkan bir
şikayettir. Enfeksiyonlar ya virüsler (soğuk algınlığı, grip gibi) ya da
bakteriler sebebi ile oluşur. Virüsler ve bakteriler arasındaki en önemli
fark bakterilerin antibiyotiğe cevap vermesine rağmen virüslerin cevap
vermemesidir.
Virüsler:
Virüslerin en sık sebep
olduğu boğaz ağrısı soğuk algınlığı sırasında görülen ve burun akıntısı,
kaşıntı, hapşırık, vücutta kırgınlık ve ağrı ile birlikte olan boğaz
ağrısıdır ve bilinen yüzlerce çeşit virüsün biri hastalığın sebebidir.
Vücut virüslere karşı antikor üreterek yaklaşık bir hafta içinde hastalığı
yener. Boğaz ağrısı kızamık, suçiçeği, boğmaca ve krup gibi başka viral
hastalıklara da eşlik edebilir. Boğazdaki aftlar ve ateş kabarcıkları da
oldukça ağrılı olabilir.
Enfeksiyöz
mononükleozis denilen özel bir viral enfeksiyonun iyileşmesi bir
haftadan uzun sürebilir. Virüs lenf sistemi içine yerleşerek
bademciklerde, boyunda, koltuk altında ve kasıkta şişlikler oluşturur. Bu
hastalık boğazda şiddetli ağrı ile birlikte bazen solunum güçlüğü,
karaciğer rahatsızlığı ve buna bağlı sarılığa sebep olabilir. Ayrıca 6
hafta veya daha uzun sürebilen şiddetli yorgunluğa sebep olur.
Bu hastalık buluğ çağı
veya genç erişkin dönemindeki kişileri etkiler. Hastalık tükürük ile
bulaştığı için ‘öpüşme hastalığı’ olarak da isimlendirilmiştir. Hastalık
ayrıca ağız-el, el-ağız yoluyla veya aynı havlu veya çatal bıçak
kullanılması yolu ile de bulaşabilir.
Bakteriler:
Boğaz ağrısı çeşitli tip
streptokoklar tarafından da oluşturulabilen bir rahatsızlıktır. Bu
hastalık aynı zamanda kalp kapakçıkları ve böbrekleri de etkileyebilir.
Streptokoklar ayrıca bademcik enfeksiyonu, zatürree, sinüzit ve kulak
hastalıklarına da yol açabilir.
Tüm bu ciddi
komplikasyonlar sebebi ile streptokokların yol açtığı boğaz ağrısı
antibiyotik ile tedavi edilmelidir. Bakteriyel boğaz ağrıları genellikle
soğuk algınlığından daha uzun süren hastalık yaparlar. streptokokların
yaptığı hastalık muayene ile tanınamıyorsa boğaz kültürü yapılması
gerekebilir.
Son zamanlarda
kullanılmaya başlayan ‘strep testi’ 24 saatlik kültürde üreme süresine
kıyasla 15 dakika içinde streptokok enfeksiyonu varlığını gösterebilir. Bu
testlerin pozitifliği doktorun antibiyotik yazmasına sebep olur. Ancak
strep testi veya kültür antibiyotiği hak eden pek çok bakterinin gözden
kaçmasına sebep olabilir.
Tonsillit boğazın her
iki tarafında yer alan bademciklerin iltihabıdır. Yaşamın ilk 2-3 yılında
bu dokular enfeksiyonu yakalar ve çocuğun kendi savunma sistemini
yaratmasına yardımcı olur. Sağlıklı bademcikler enfekte kalmaz ve
tonsillit sebebi ile sık sık boğaz ağrısı geçirme bademcikteki iltihabın
tam olarak tedavi edilmediğini gösterir. Son yıllarda yapılan bir çalışma
sık sık tonsillit atağı geçirmekte olan çocukların ( birkaç yıl boyunca
senede 3-4 tonsillit atağı) bademciklerinin cerrahi bir operasyonla
çıkartılmasından sonra daha sağlıklı olduklarını göstermiştir.
Burun veya sinüslerdeki
enfeksiyonlar da boğaz ağrısına sebep olabilir çünkü içinde bakteri olan
hastalıklı akıntı boğaza doğru gittiği için hastalığı buraya taşır.
Tahriş:
Soğuk kış aylarında kuru
ısı özellikle sabahları, tekrarlayıcı ve yanıcı şekilde bir boğaz ağrısına
sebep olur. Bu durum odanın nemlendirilmesi ve sıvı alımının artması ile
düzelir. Burun tıkanıklığı olan ve sürekli ağızdan nefes alan hastalarda
da boğaz kuruluğu oluşur. Bu hastalarda burun muayenesi ve tedavisi
gerekmektedir.
Sabahları oluşan seyrek
bir boğaz ağrısı sebebi de mide asit salgısının ağız ve boğaza geri
gelmesi ve buna bağlı tahriş ağrısıdır. Bunu tedavisi ise yatarken başın
ayak hizasından biraz daha yüksek olmasına dikkat etmektir. Ayrıca
yatmadan 1-2 saat öncesinde bir şey yememeye dikkat etmek gerekir. Doktora
görünmenizde yarar vardır.
Endüstriyel kirlilik ve
kimyasal maddeler boğaz ve burunu tahriş ederler ancak en sık ve rahatsız
edici hava kirliliği sebebi sigaradır. Alerjik veya içindeki maddelere
duyarlı olan insanları rahatsız eder.
Sesini çok fazla zorlayan bir insan (örneğin bir spor karşılaşmasında) da
boğaz ağrısından yakınır ve bu ağrını sebebi ses tellerinin zorlanması ve
ses tellerine kötü muameledir. İyi eğitilmiş ve deneyimli spikerler ve
şarkıcılar seslerini ve boğazlarını bu şekilde zorlamamasını öğrenirler.
Yüksek sesleri boğaz kaslarını zorlamadan derin nefes alıp karın ve göğüs
kafesi kaslarını kullanarak çıkarırlar.
Boğaz, dil ve gırtlak tümörleri de genellikle uzun süre sigara ve alkol
içimi ile ilgilidirler. Bazen kulağa yayılabilen boğaz ağrısı ve yutkunma
zorluğu böyle bir tümörün semptomları olabilir. Sıklıkla boğaz ağrısı çok
hafif ve kroniktir ve hasta tarafından fark edilmeyebilir. Diğer önemli
semptomlar arasında ses kısıklığı, boyunda kitle, açıklanamayan kilo kaybı
ve/veya tükürükte kan olması sayılabilir.
Bu hastalıkta tanı
kulak, burun ve boğaz üzerinde uzmanlaşmış doktorların şüpheli bölgeleri
gösteren özel aynalar ve teleskopik aletlerle yapacağı muayene ile
konabilir.
Boğaz
ağrımı nasıl tedavi edebilirim?
Soğuk algınlığı sebebi
ile oluşan boğaz ağrısı şu önlemlerle rahatlatılabilir:
- Sıvı alımınızı
arttırın
- Yatak odanızın
havası nemli olsun
- Tuzlu su ile
günde birkaç kez gargara yapın
- Asetaminofen gibi hafif ağrı kesiciler kullanın
Ne zaman
doktora gitmeliyim?
Boğaz ağrınız ciddi ise,
soğuk algınlığının normalde geçeceği 5-7 günde geçmemişse, allerji veya
tahriş edici bir maddeye bağlı değilse tıbbi yardım almalısınız. Aşağıda
yer alan bulgu semptomlar varsa doktorunuzu görmeniz gerekmektedir:
- Ciddi ve uzamış
boğaz ağrısı
- Soluk almada ve
yutkunmada güçlük
- Ağzı açmada
güçlük
-
Kulak ağrısı, Eklem
ağrıları
-
Döküntü, Ateş
- Tükürükte kan
- Sık tekrarlayan
boğaz ağrısı
- Boyunda kitle
- 2 haftadan uzun süren ses kısıklığı
|
